Diidmada Shirka Nayroobi UN-ku ku Baaqay!

By. Cabdiraxiin Hilowle Galayr - Waagii beryaaba waayihiisa ayuu la baryaa, waqti kastaana waxuu ku baraa cashar cusub. Wax badan ayaan is waydiinay, maxaa loo waayay Soomaali Wadani ah, balse maanta waa la helay.!!

Faallo Keydmedia Online
6 April 2011

Waxaan uga jeedaa Qoraalkeyga qudbadii shalay uu jeediyay Ra,iisal Wasaare, Maxamed Cabdilaahi Farmaajo oo waayahanba shacabka Soomaaliyeed la dhacsanaayeen  ficilkiisa iyo dhaqdhaqaaqiisa , isaga oo noqonayaa  shaqsi u qalma jagada loo doortay go,aamada uu qaadanayo ee wax ku oolka ah.

Ayaa noqotay mid rajo gelisa umada badhkeed inta samaha jecel.

Waxaa inta badan dadka wax qora iyo saxaafaaduba la soo boodaan oo buunbuuniyaa haddii qofka qalad ka dhaco balse way ka gaabsadaan inay buunbuuniyaan wanaaga qofku la yimaado iyo wadaniyada.

Waxaan qoraalkan  maanta qalinka ugu qaatay inaann ugu hanbalyeeyo arimaha uu ka hadlay Mudane Ra,iisalwasaare  Maxamed Cabdilaahi Farmaajo, wadan dhinac walba ka burburay isu taagay inuu dib u soo abqaalo isaga oo muujiyay geesinimo hadalkii uu ka dhawaajiay ee ku diiday inuu u hogaansamo Qaladaadaadka bulshada caalamka iyo Faragelinta dowladaha shisheeye iyo qaramada midoobay.

Waxuu Dhahay: "beesha caalamku xaq umala inay dhinacay doonto noo rogrogto, oo siday rabaan naga yeelaan" waxaan soo xasuustay gabay xigmad badan oo abwaan soomaaliyeed tiriyay oo odhanayay

Naagahaan dhankii loo rogiyo dhinacna diidayne. Dheddigaanshahaa lagu arkiyo, dhiigga caadada e. Haddayan dhiilka caanaha lahayn, laguma dhaarteene. wax ka dhigan gobtii dhawrsataan, ceeb ka dhiidhiyine. Nin dhirbaaxo quudheed dugsaday dhaqayadeed maalye. Dhashaaday sugtaa xaajadaad dhawrataa abide.

Waxaa eraygaasi cadaynayaa  inuusan  ahay fekerkay dadka qaar qabeen ee ahaa waxaa keensaday amerika  oo waa nin maraykan ah . Waxaa kale oo uu cadaynayaa inuu diiday  waxyaabaha ergayga qaramada midoobay u doonayo inuu ku sanduleeyo sida dhaqaalaha iyo caawimada ay sheegtaan.

Waxaa jira wadamo badan oo aan lahayn bad oo afrika ah qaramada midoobayna aysan caawin oo aan lahayndhulbeereedka aan leenahay oo kale qaarkood saxare yihiin oo hadana  maamul iyo nidaam iyo dowlad leh  waxaana  ay ku nool yihiin  nabadgelyo iyo wanaag iyo is garabsi.

Waxuu ka dhawaajiyay mudane  farmaajo aan isku tashano , waa eray muhiim ah   dhamaan  aqoonyahanka ,indheergaradka , culumada  haweenka  , dal iyo dibad haddii dowlad  naf iyo maal loo huro  dowladii hore ee kacaankaba waxaa lagu dhisay iskaa waxuqabsee waxaa la gaadhi karayaa  guul  shaqsi walba oo soomaaliyeed haduu bishii sadex  maalmood u shaqeeyo wadankiisaa ama maal haku bixiyo ama xoogiisa waxaa imanaysaa inaan ka maarano  in laynagu handado Dhaqaalaha laydinka goynayaa.

Gumaysigii shalay waxuu ahaa  wadan wadan xoog ku qabsaday  hadaba wadamada reer galbeedku  waxay u bedeleen inay jimciyada quruumaha ka dhaxaysa u soo marsiiyaan gumaysiga  wadamada dhibaatadu ka jirto iyada oo meeshii xooga ahayd  dhaqaale loo adeegsado laysugu diro iyo kuwa lagu  hanjabo ina laga gooynayo.

Waxaa kale oo aan doonayaa inaan  is waydiino. Maamulgoboleedka  sita calanka soomaaliyeed ee wali tagaan waxaan ahay  maamul goboleed ka mid ah xukumaada federaalka ah  ma dowladbaa la mid ah dowlada dhexe mise waa maamul iyo xubin ka tirsan federaalka?

Side bay macquul u noqon kartaa  dad leh hal madaxweyne iyo hal ra,iisal wasaare in hadana  ay ku yimaadaan dhawr qaybood oo mid walba goonidiisa loo casuumo.

Tusaale  wadankan aan anigu ku noolahay waa wadan  federal ah  waa 26 gobol  oo ay ka dhaxayso  dowlad iyo calan  gobol waliba waxuu si toos ah u hoos tagaa  madaxda dowlada federaalka iyo baarlamaanka federaalka   waana wadan looga hadlo afar luuqadood oo kala duwan  mana jirto xitaa luuqad  si guud  uga dhaxaysaa , gobol  waliba waxuu xor yahay  maamul hoosaadkiisa iyo danaha  gaar ahaaneed ee bulshada ku dhaqan gobolkaas, xeerka cashuuraha,  shaqooyinka,  garsoorka,  iyo dhamaan hawlaha  maamulka dowliga ah oo dhan waxay ka soo baxaan xafiiska federaalka  warqad walba oo codsiya waxaa loo dirayaa  caasimada oo ah xarunta federaalka

Soomaalida iyo federaalka  maamul goboleedyada hada jiraa  waxaad moodaa inaysan aqoonba u lahayn   maamul goboleedka iyo  macnihiisaa oo ay u malaynayaan inay yihiin dowlado iskaashi ka dhaxeeyo iyaga iyo dowlada  federaalka ah.

Dowlada federaalka ah waa  hooyada maamul goboleedyada  iyadana ayaana masuuliyadeedu  saarantahay maamul goboleedka wax tabanayaa  xaq uma laha inuu jimciyada quruumaha ka dhaxaysa u dacwoodo ee waa  inuu baarlamaanka dalka  hordhigaa xukuumada iyo madaxda sare waxuu ka tabanayo  mooshina loo qaada oo   ilaa  xitaa  wasaarada  cadaalada iyo garsoorka ayaa ah xarunta kala saari karta madaxda maamul goboleedyada iyo madaxda dowlada  ku meelgaarka ah.

Wada Tashiga uu ku baaqay ergayga qaramada midoobay u qaabilsan  soomaaliya   waa  mis ujeedo  gaar ah xanbaarsan  maxaa loogu tashan waayay  dalka gudihiisaa  maxaa diiday inay maamulgoboleedyada madaxdoou tagaan caasimada oo ay ka qaybqaataan dhismaha qaranka

Yaa ka mamnuucay inay  baarlamaanka la xaajaystaan oo ay sifo sharciya wax ku doonaan.

Shalay  waxaa dalka   dumiyay jabhado magacyo qabiil wata , waxaa ka daba yimid  hogaamiye kooxeedyo nin waliba meel  xoog ku haystay, waxaa ka daba yimid wadaado is biirsaday oo  mid waliba ujeedo gaar ah watay, waxaa hada xaaladu maraysaa  jufoland oo  beel waliba waxay samaysatay calan iyo  astaan u gaara beesheeda iyada oo aan sifo  sharciya iyo wax dastuur ah midna u soo marin  waxaa ka jira ugu yaraan dalka soomaaliya  marka laga reebo laba maamul maahee inta kale  meel waliba waxay leedahay  9 madaxweyne iyo sagaal magac oo kala duwan.

Dowlada federaalka  waxaa la gudboon inay xadayso siday horeba uga dhawaajisay xeerka  maamul goboleedka   , waxaa kale oo la gudboon in la dhamaystiro dastuurka dowlada oo laga saaro dowlada ku meelgaarka , lagana dhigaa dowlad dhamaystiran iyo xisbiyo    la abuuro   xisbiyaduna aysan noqon sida dowlad goboleedka ee la cayima tirade  xisbiyada  dalku yeelan karo.

Waxaa  cad in mahiga uu  doonayaa inuu abuuro  khalkhal siyaasadeed iyo khilaaf hore leh oo ku tartansiinayo maamulgoboleedyada iyo  dowlada federaalka ah  inta badan waxay soomaalidu ku andacootaa ama ku doodaa  gacan shisheeye ayaa nagu jirta  hadaba maaha sidaas ee shisheeye kalkaalka iyo dadka fuliya danaha shisheeyaha ayaa  madax ka dhiganayaa.

Waxaa cadaanaysaa shaqsi kasta oo ka mida maamul goboleed iyo dowlada federaalka ah oo ka qayb gala wax aysan  bulshada soomaaliyeed dani ugu jirin inuu yahay cadowga koowaad ee  dalka iyo dadka  waana  inay bulshada soomaaliyeed  xuquuqdooda raadsadaan kana  kaaftoomaan   dadka aan istaahil  xilalka  loo dhiibayo ee  dantiisa gaarka ah ku fushanayaa.

Soomaaliyeed  sanad walba heshiis   cusub iyo wadan  cusub oo qandaraas ku qaata dani mawgu jirtaa,  waxaan hore u soo aragtay , wadamo badan oo shirar  lagu qabtay   wax midho dhal ahna aan keenin maxaa sababay   marka  dowlad la soo doorto  laba sano ama sadex sano ka dib in  shir  dib u heshiisiina lagu  baaqo oo wadamada deriska ah lagu  qabto.
 
Bulshada soomaaliyeed waa inay taageeraan  fekrad awanaagsan   go,aanka golaha wasiirada iyo baarlamaanka  oo muujiyay  talaabo geesinimo leh  waxaa kale oo  ah  inay bulshada soomaaliyeed banaanbax  ku taageeraan horumarka siyaasadeed ee  ay samaysay dowlada ku meelgaarka ah.

Bulsho waxaa hogaankeeda qaban kara  qof ku socda haykalkiisa siyaasadeed iyo himilada wadankiisa  balse nin hogaanka loo hayaa  ma keeni karo horumar iyo hanaan dowladeed, Isku soo duub waxaad moodaa inay  bilaabatay saxansaxo dowladeed oo lagu diirsan karo

Dadkuna waxay doonayaan , dad diran oo dedaalayaa  daacadna ay ka tahay xilkaa degta sare u sudhan.

Dubaaqa waxaa ku jiray

Dareenka yguna lahaa

Dadkani dirac kuma jiroo

Damiir ruux lehi ma hadhin

Dadkii hore waa madheen

Duulkani waa dhuuniraac

 

Dab iyo waxa baxay iftiin

Dadbaa jira wali dal jecel

Dagaalka aduunka iyo

Duriinka galbeedka iyo

Duliga uu mahiga wado

Ragbaa diidee ogoow

 

Allayle  dadbaa u kacay

Duulkii soomaaliyeed

Digtooraa soo dig yidhi

Danteeda  horseedayoo

Dawo nabad  noo sidoo

Dedaal iyo sama wadoo

Ka diiday waxay wadeen

 

Ninkii dalka daafaciyo

Ninkii dulmigaa naciyo

Ninkii danta doorbidiyo

Daryeelka dadkiisa iyo

Wadani daacada noqdaa

Dib waa loo wada xusiyoo

Dadkuna taaluu u sudhi

Diiwaankooday ku qori!!!

______

Waxaa Qoray: Cabdiraxiin Hilowle Galayr
Galayr1977@hotmail.com