Kismayo: Sharciyad Aan Awood Laheyn Iyo Awood Aan Sharciyad Heysan Miyaa Isku Haya?!!

By Warsame Gaabane - Beryahaan waa innagii wadney dood ku saabsan muranka Maamul u sameynta Jubbooyinka. Waa doodda ugu weyn oo Soomaalida dhex taalla Maanta. Bal aan isku deyno markaan inaan doodda u dhigno si yare cilmi ah oo leh meel laga qaban karo.

Faallo Keydmedia Online
25 November 2012

Haddaan si fiican uga fakarey arrintaas Kismaayo ka taagan waxey salka ku heysaa labada tiir oo Asaaska u ah wax kastoo maamul ah oo si hagaagsan u shaqeynaya.

Labadaas tiirna waxey kala yihiin:

1. Sharciyad (legitimacy)
2. Awood (force)

Sharciyadda iyo Awooddu waa labo tiir oo midkoodna uusan kan kale ka maarmin.

Sidaas darteed midkii kastoo labadooda ka mid ah wuxuu isku deyayaa inuu soo helo walaalkiisa kalee ka maqan.

Kismaayo waxaa ka jira hadda awood aan sharciyad laheyn

Hadda magaalada Kismaayo waxaa ka jira labadii tiir oon hore u soo sheegey mid ka mid ah waana tiirka ah awoodda. Waxaa kaloo jirta in dalku leeyahey sharciyad la wada aqoonsadey oo ah Dowladda Federaalka Soomaaliya.

Waxaa kaliya oo diidey iney sharciyaddeeda aqoonsadaan waa Somaliland oo sheegatey iney tahey dowlad gooniya iyo Xarakada Al Shabaab oo Alqacida ku xiran. U hoggaansamid yeelkeede inta kale ee maamullo iyo ururro ee dalka ka jiraa way aqoonsadeen awoodda sharciyadeed ee Dowladda. Sidoo kale waxaa aqoonsadey sharciyaddaas qarammada midoobey iyo urur goboleedyada kale ee ay Soomaaliya xubinta ka tahey.

Laakiin waxaa xaqiiqo ah in dowladdaasi ay la,dahey tiir muhim ah oo ah ineysan ilaa hadda laheyn awood buuxda oo ay ku meel mariso sharciyaddeeda dalkoo dhan. Maadaama sidaasi jirtana waxaa soo baxey awoodo aan sharciyad heysan,laakiin muruqooda ku meel maraya oo dowladdii kula loollamaya awoodda, waxaana ka mid ah Jabhadda Raaskaambooni oo ilaa hadda aan laheyn sharciyad la ogyahey.

Awood aan sharciyad heysan oo ciddii sharciyadda laheyd u gacan dhaafeysa sharcigii!

Mararka qaar sawaxanka badan iyo qeylada dheer dadka waa lagu qaldi karaa qaar badan oo ka mid ah. Markaasna wixii qaladka ahaa sax waa loo ekeysiin karaa. Kumana sii jirtaba haddaad heysato xoog aad qaladkaaga ku meel mariso.

Dadka degaanka ayaa maamul goboleed ka kooban saddex gobol dhisanaya maxaa ka jira?

Dadka degaanka haddii laga wado Jabhadda Raaskaambooni iyo intey raalliga ka tahey oo ay awooddooda ku sharciyeysanayaan sidaas waa la oran karaa. Arrintaasna waxba ugama geddisnaaneyso beycadii Shabaabku dadka sida ijbaarigaa uga qaadi jireen iyo doorashooyinka been beentaa ee kaligi talisyadu sameeyaan.

Jabhadda meesha qabsatey haddey dad iyadu ay raalli ka tahey soo xulato ee intey la shirto ay sidaas maamul ku wada dhistaan sharciyad dhab ah sidaas kuma helayaan. Laakiin sharciyad dhab ah haddii la doonayo waxaa qasab noqoneysa in sharciyaddii dowladda ee la wada aqoonsadey in loo maro. Igadna sharciyad ma bixin karto laakiin Kenya awood ahaan way u taageeri kartaa awood sharci darraa.

Sharciyadda degaanka iyo tan dowladda dhexe way isku xiranyihiin!

Si dadka soomaaliyeed fahmayaan ayaan ugu dhigayaaye, waxaa awoodda dalka lagu qeybsadey shan beelood. Shantaas beeloodna sidey doonaan haba ugu kala badnaadeene way wada degaan Jubbooyinka.Shantaas beelood hal beel weyn oo ka mid ah dad ka tirsan oo iyaga nafsaddoodu aan sharciyad ansax ah ka heysan beeshooda ayaa wata maamulka Jubbooyinka. Afartii beelood oo soo harey way kasoo horjeedaan maamulka lala baal marayo dowladda soomaaliyeed ee sharciyadda iyo garabkaba looga raadinayo Kenya.

Inta ay u dhigmaan xagga tirada waa arrin dood ka taagantahey aanan jawaab sax ah laga bixin karin ilaa tiro koob rasmiya laga sameeyo dalka. Waxaase la hubaa ineysan aheyn dad la,aantood maamul sharciya laga dhisi karo Jubbooyinka. Lagama tashan karo,lagumana qasbi karo iney raacaan afar beelood waxa ay wadato hal beel oo ka mid ah shanta beelood. Waaqiciyan iyo sharciyanba ma suurtoobeyso taasi.

Haddaba afartaas beelood oo diiddan miyuu ansaxayaa maamul goboleedka Jubbaland,oo la,aantood sharci waa laga dhigi karaa?

Haddey jawaabta su,aashaasi tahey afartaas beelood loogama maarmo sameynta maamul sharci ku dhisan sidee loo soo heli karaa marka dad si sharci ah ku matala beelahaas haddii dowladdii sharciga aheyd laga tillaabsadey? Waxey taasi la mid tahey qof aan soo weyseysan oo dadka ku qasbaya iney salaadda ku xirtaan!

Adiga ayaaba awood bilaa sharciyada ahe oo in lagu sharciyeeyo u baahane sideed ku awooddaa inaad kusoo xusho dad matala bulshada? Xaggeedse u mareysaa?

Waxaa jira sharciyadda dowladda,xubnaha baarlamaanka oo beeluhu soo xusheen iyo odayaashii soo xuley xubnahaas. Is weydii bal aqristoow sida ay ku imaan karto sharciyad aan intaas middoodna aheyni iyo meesha ay ka imaan karto?

Hay